Yükleniyor...
 

Blog

Kullanıcı deneyimi alanına Türkçe nitelikli katkı sağlamak için düzenli yazılarla zengin bir blog içeriği sunmak istiyoruz.

"Evrensel Kullanılabilirlik ve Tasarım" İle İlgili Sormaya Çekindiğiniz Beş Soru – III

Kullanıcı çeşitliliği üzerine odaklandığım “Evrensel Kullanılabilirlik ve Tasarım” ile ilgili Sormaya Çekindiğiniz Beş Soru – I ile başlayan yazı dizisi teknoloji çeşitliliği, standartlar, rehberler, gelişme ve test araçlarına değindiğim “Evrensel Kullanılabilirlik ve Tasarım” ile ilgili Sormaya Çekindiğiniz Beş Soru – II ile devam etti. Bu yazıda ise tüm bunları özetleyerek sonuncu soruya cevap veriyorum.
  • "Evrensel Kullanılabilirlik ve Tasarım" İle İlgili Sormaya Çekindiğiniz Beş Soru – III

5- Tüm yazıyı okuyacak vaktim yoktu, kısa bir özet geçemez misin?

Merak etme, yalnız değilsin. Konuya ilgili ancak bir türlü harekete geçemeyen büyük bir kitle var. Çoğunun senin gibi vakti yok ya da bu tür işlerin çok vakit alacağını düşünüyor. Oysa durum tahmin ettiğin kadar korkutucu değil.

Öncelikle şunda anlaşalım, “Sen kullanıcın değilsin!”. Belki de öylesin ama aynı zamanda geliştirici de olduğun için oluşturduğun sistem sana dünyanın en kolay kullanılabilir sistemi olarak görünebilir. Yanılıyorsun. Birçok kullanıcı senin sisteminin sadece belli özelliklerini kullanmak isteyecek ve bunu yaparken de senden farklı yollara başvuracak. O nedenle farklı kullanıcı gruplarıyla (bkz. “Evrensel Kullanılabilirlik ve Tasarım” ile ilgili Sormaya Çekindiğiniz Beş Soru – I) ürününe fikir aşamasından itibaren test yapmayı ihmal etme.

Kendi araştırma ve test ekibin yoksa ya da test yükünü kaldıramıyorsan mutlaka konunun uzmanlarına danış. Unutma, bu tür araştırmalara ne kadar erken başlarsan o kadar verim alırsın, geliştirme ve değiştirme maliyetlerin de o kadar azalır.

Ekibini eğit. Eminim proje geliştirirken kendi alanında uzman insanlarla çalışıyorsun. Ancak yıllardır görüyorum ki bu ekiplere verilecek temel birkaç eğitim onların konuyu tam olarak kavramasını ve iş akış süreçlerine dahil etmesini kolaylaştırmakta. Bu yazının sınırlarına sığdıramadığım ama proje yönetiminden, yazılım geliştirmeye kadar farklı ekiplere verilebilecek eğitimler ve bu ekiplerin kullanabilecekleri araçlar var. Hemen gözün korkmasın, bunlar öyle uzun eğitimler de değil. Temel bir farkındalığın ardından uzman desteğiyle bir kaç günde çözülebilecek konular.

Yukarıdakileri yaparken hepimize yol gösteren rehber kurallar var. Üzgünüm ama standartlar ve rehber kuralların özetini sunamayacağım. Bunlara mutlaka bir göz gezdir. (bkz. “Evrensel Kullanılabilirlik ve Tasarım” ile ilgili Sormaya Çekindiğiniz Beş Soru – II)

Yazdıklarımdan hala ikna olmamış okur için son bir iki not. Son 15 yıldır yaptığımız araştırmalarda gördük ki dijital ortamların çoğu ancak yayına girdikten sonra kullanıcıları dikkate alıyor ve gerekli değişiklikleri bu aşamadan sonra yapmaya kalkıyor. Bu durumun yarattığı zaman ve maliyet yükünün altında da çoğu zaman acı çekiyor. Sayısı giderek artmakta olan birkaç kurum ise projelerinin başlangıcından itibaren kullanıcı deneyimi ve evrensel kullanılabilirlik ilkelerine uygun olarak proje geliştiriyorlar. Bu yaklaşımlarının olumlu sonuçlarını aldıkça da yönteme sıkı sıkıya bağlanıyorlar. Görüyorlar ki dezavantajlı gruplar için arayüzde yaptıkları herhangi bir iyileştirme standart kullanıcılar tarafından da hızla kabul görmekte ve kullanılmakta. Zaten artık “arama motoru optimizasyonu” gibi konuların çözümünde de evrensel kullanılabilirlik kurallarına uyum önemli bir yerde duruyor.

Bir çok başarı hikayesinde, herkesin aklına gelebilecek basit çözümlerin merkeze oturduğunu görüyorsunuz. Bu başarılar tesadüfi değil. Yapacağınız her araştırma ve kapsadığınız her kullanıcı grubu sisteminizin yaygınlığını ve etkinliğini artıracaktır.

Herkes için tasarım, herkes için özgürlük!

 

 

Özgürol Öztürk

 

Kaynakça

Shneiderman, B. (2002) Leonardo’s Laptop: Human Needs and New Computing Technologies

Shneiderman, B. (2000) Pushing Human-Computer Interaction Research to Empower Every Citizen: Universal Usability

Nielsen, J. (1994) Usability 101: Introduction to Usability

Rızvanoğlu, K. (2009) Herkes İçin Web: Evrensel Kullanılabilirlik ve Tasarım

www.w3.org/WAI

www.w3.org/TR/WCAG20

www.tuik.gov.tr

www.bbc.co.uk/guidelines/futuremedia/accessibility

www.afb.org

www.engelsizbilisim.org

www.gov.uk

www.nngroup.com

www.deafwebsites.com

www.designingwithpeople.org

www.ec.europa.eu/atoz_en

www.mashable.com

www.usabilitygeek.com

www.adobe.com

www.apple.com

www.microsoft.com

www.cae.org.uk